Laatste cijfers DBC-gefinancierde GGZ Met DBC vs met nieuwe DBC Vektis 2016 en 2017 KPMG corrigeert in stilte Grote verschillen in cijfers

Grote verschillen in cijfers over de ggz. Hoeveel patiënten telt u?

Laatste cijfers DBC-gefinancierde GGZ

9 Februari 2024 Theo Broekman

We hebben de cijfers over het aantal personen dat DBC-gefinancierde GGZ ontving, volledig gemaakt met de allerlaatste cijfers tot en met 2021. Met ingang van 2022 is de DBC-systematiek afgeschaft en vervangen door het zorgprestatiemodel (ZPM). De knikken in de lijnen en de divergentie tussen de lijnen zijn waarschijnlijk artefacten als gevolg van het stoppen van het DBC-systeem zie ook ggzkosten.beta.nl

Zie ook de toelichting op Figuur 5 van oktober 2019.

Figuur 6 DBC-gefinancierde GGZ Leeftijd 18+ Aantal personen per jaar 2011-2021

NZa gebruikt de definitieve cijfers over 2017 van Vektis in Stand van de zorg 2019

24 Oktober 2019 Theo Broekman

In oktober publiceerde de NZa de Stand van de zorg 2019. Daarin staat op p. 26 een infographic met als titel "Aantal patiënten" en als bronvermelding Vektis. De aantallen zijn per echelon weergegeven: SGGZ, GBGGZ, de POH-GGZ en de Langdurige gespecialiseerde GGZ (Zvw) voor de jaren 2015, 2016 en 2017. We gaan hier alleen in op de SGGZ.

In de infographic is het aantal patiënten in de SGGZ ieder jaar ongeveer 530.000. Dit komt overeen met wat we al eerder zagen bij de cijfers van Vektis over de SGGZ. In het kader van een huidige analyse van CBS gegevens hebben we deze vergeleken met de Vektis cijfers. Het blijkt dat de CBS-cijfers (gebaseeerd op het DIS én op Vektis gegevens) veel hoger uitkomen.

De verklaring hiervoor blijkt vooral een definitie kwestie te zijn. Het CBS telt het totaal aantal unieke personen met een DBC in het betreffende jaar. Vektis telt alleen de unieke personen met een nieuwe DBC, dat wil zeggen die dat jaar begonnen is. In 2014 (laatste volledig beschikbaar jaar CBS) was het verschil ongeveer 240.000 personen.

Het voordeel van de definitie van aantallen gebaseerd op alleen nieuwe DBC's is dat eventuele effecten van beleid sneller geobserveerd kunnen worden. Maar als er gesproken wordt over aantallen patiënten in de SGGZ in een jaar dan is het beter alle DBC's te tellen: nieuwe en al eerder gestarte.

Figuur 5 DBC-gefinancierde GGZ, Leeftijd 18+: Aantal zorgtrajecten en personen per jaar (2009-2017)

Vektis heeft de cijfers over 2016 compleet en voorlopige cijfers over 2017. NZA heeft nog geen nieuwe marktscan.

12 November 2018 Theo Broekman

12 oktober publiceerde Vektis haar cijfers over 2016 en voorlopige cijfers over 2017: "In 2017 zijn tot nu ggz declaraties van ruim 1 miljoen volwassenen vergoed. Dit aantal zal nog toenemen tot een aantal dat in de buurt komt van 2016."

We hebben de cijfers in een nieuw overzicht verwerkt.

Vergeleken met de Monitor GBGGZ zijn er volgens de Vektis cijfers veel meer patiënten bij de POH-GGZ geweest. In 2016 485.519 in de Vektis cijfers tegen 367.234 in de Monitor. In 2017 zijn dat er nu overigens al meer dan 530.000.

In 2016 is een stijging in de GBGGZ zichtbaar net als bij de Monitor. Het cijfer voor 2017 is wel een stuk lager maar dat zal komen doordat de gegevens over 2017 nog niet volledig zijn. Waarschijnlijk zijn de gegevens over de POH-GGZ sneller beschikbaar dan die over de GBGGZ en de SGGZ.

Volgens Vektis data stabiliseerde het aantal patiënten in de SGGZ, ongeveer 520.000 in de jaren 2015 en 2016. Of deze stabilisatie blijft, is de vraag omdat het aantal voor het onvolledige jaar 2017 nu al ongeveer 70.000 ligt boven het aantal van het onvolledige jaar (2016) in de rapportage van 2017.

De aantallen POH-GGZ en GBGGZ zijn vrijwel exact gelijk als eerder door Vektis gerapporteerd. De aantallen in de SGGZ zijn overigens wel behoorlijk lager dan in 2017 gerapporteerd (zo'n 20 tot 30.000 minder per jaar). Het gaat hier echter om relatief kleine verschillen die van een andere orde zijn als de fout die wij in de Monitior hebben geconstateerd.

Van de NZA is (nog) geen nieuwe Marktscan GGZ gepubliceerd. We zijn benieuwd of die nog komt.

We hebben ook een grafiek toegevoegd waarbij we de ciijfers over de drie echelons opgeteld hebben (Figuur 5). Het is niet helemaal duidelijk of we dan nog van unieke patiënten kunnen spreken. Volgens de verantoording van de KMPG wel, bij Vektis en de NZA weten we het niet zeker, maar is het wel waarschijnlijk.

Wij zien in Figuur 5 dat er volgens Vektis in 2016 1.226.933 patïenten in de GGZ waren. Overigens stellen zij zelf op hun website: "Hoeveel mensen worden behandeld in de ggz? Er zijn in totaal 1,1 miljoen volwassen ggz-patiënten in 2016." Waarschijnlijk vergeten zij hier de patïenten van 65 jaar en ouder.

Vektis en de Monitor komen in Figuur 5 ongeveer op eenzelfde totaal uit. Gezien de verschillen in de cijfers per echelon zullen we dat maar als toeval beschouwen.

Figuur 4 Aantallen patiënten in de ggz per echelon per jaar naar bron. Update met Vektis Zorgprisma Publiek cijfers gepubliceerd op 12 okt 2018

Figuur 5 Aantallen patiënten in de ggz per jaar naar bron. Update met Vektis Zorgprisma Publiek cijfers gepubliceerd op 12 okt 2018

KPMG corrigeert in stilte cijfers in de Monitor generalistische basis GGZ

4 September 2018 Theo Broekman

In April 2018 constateerden wij grote verschillen in cijfers over aantallen patiënten in de GGZ. Inmiddels heeft KPMG in juni 2018 een nieuwe Monitor generalistische basis GGZ uitgebracht. Hierin zijn correcties aangebracht in de aantallen patiënten. Volgens de toelichting op p.21 “In de analyse van de voorgaande rapportage is per abuis een groep patiënten dubbel meegenomen. De rapportage van juni 2017 geeft om deze reden een overschatting van het aantal patiënten weer”. “Een groep” betekent in dit geval ongeveer 325.000 patiënten per jaar in de SGGZ op een eerder aantal van ongeveer 1.100.000, zo’n 30% dus. En voor de GBGGZ ongeveer 37.500 per jaar, ook ongeveer 30%.

Wij hebben in maart en april 2018 correspondentie met KPMG gevoerd over de door ons geconstateerde verschillen, maar men wilde een update van de cijfers afwachten alvorens in te gaan op ons voorstel om een notitie te maken waarin wij de drie rapporteurs (Vektis, NZA en KPMG) de gelegenheid zouden bieden de drie grafieken in Figuur 1 te duiden zodat voor iedereen duidelijk wordt wat de gehanteerde definities zijn en hoe die leiden tot zulke verschillende aantallen. KPMG heeft ons helaas niet op de hoogte gehouden en deze correcties in stilte uitgevoerd. Ook is er niet een corrigendum op de rapportage van 2017 uitgebracht.

In Figuur 2 zijn de aantallen patiënten in de ggz per echelon per jaar naar bron weergegeven, nu met de volgens KPMG correcte gegevens. In Figuur 3 is weergegeven wat de verschillen zijn tussen gegevens van de KPMG in de 2017 versie en de 2018 versie.
Met de NZA en Vektis hebben wij (nog) niet gecorrespondeerd. Van deze rapportages zijn voor zover wij weten nog geen nieuwe versies beschikbaar. De getallen van deze instanties zijn dus dezelfde als in Figuur 1.

Figuur 2 Aantallen patiënten in de ggz per echelon per jaar naar bron, KPMG cijfers Monitor 2018

Figuur 3 Aantallen patiënten in de ggz per echelon per jaar KPMG cijfers Monitor 2017 vs Monitor 2018

Grote verschillen in cijfers over de ggz

30 april 2018 Theo Broekman

Naar aanleiding van hun onderzoek naar de kosten-effectiviteit van behandeling in de basis-ggz vs behandeling in de gespecialiseerde ggz stelden de hoogleraren Bea Tiemens en Richard Janssen begin 2018 dat de basis ggz ondergefinancierd is. De gehanteerde tarieven zouden niet kostendekkend zijn en veel instellingen bieden de basis-ggz met verlies aan.

Omdat deze claim niet op hun onderzoek gebaseerd is, wekte dit bij ons enige vragen op. Daarom hebben wij dit met macro gegevens over het gebruik en kosten van de ggz nagerekend. Komt de door hen berekende kostprijs overeen met een bedrag berekend op basis van de macro-uitgaven voor de ggz en het aantal patiënten?

Wat blijkt, de cijfers over het aantal patiënten verschillen nogal. Wij raadpleegden de KPMG Monitor generalistische basis GGZ, de NZA Marktscan en de Vektis Zorgthermometer.

Figuur 1 Aantallen patiënten in de ggz per echelon per jaar naar bron.pdf

Er zijn nogal forse verschillen in aantallen patiënten, zowel in absolute aantallen als soms ook in trend in de drie echelons. Waar komen die verschillen vandaan? Die vraag is niet gemakkelijk en volledig te beantwoorden, maar we zijn wel benieuwd omdat deze cijfers van betrouwbare bronnen geraadpleegd worden bij het maken, invoeren en evalueren van beleid. Deze kunnen niet zomaar, zonder kritisch oordeel en inzicht, gebruikt worden.

Hoeveel patiënten telt u?

Referenties

  van Mens, K., Lokkerbol, J., Janssen, R., van Orden, M. L., Kloos, M., & Tiemens, B. (2017). A Cost-Effectiveness Analysis to Evaluate a System Change in Mental Healthcare in the Netherlands for Patients with Depression or Anxiety. Administration and Policy in Mental Health. http://doi.org/10.1007/s10488-017-0842-x
KPMG (2017). Monitor generalistische basis GGZ. Verslagperiode: 2011-2015 In opdracht van het Ministerie van VWS. Avalalble from: https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2017/06/01/monitor-generalistische-basis-ggz/monitor-generalistische-basis-ggz.pdf
  KPMG (2018). Monitor generalistische basis GGZ. Verslagperiode: 2011-2016 In opdracht van het Ministerie van VWS. Available from: https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2018/07/17/monitor-generalistische-basis-ggz-verslagperiode-2011-2016/monitor-generalistische-basis-ggz-verslagperiode-2011-2016.pdf
  NZA (2017). Marktscan GGZ 2016. Avaliable from: https://puc.overheid.nl/nza/doc/PUC_3600_22/1/
  Vektis (2017). Zorgthermometer Inzicht in de ggz Avaliable from: https://www.vektis.nl/uploads/Publicaties/Zorgthermometer/Zorgthermometer%20Inzicht%20in%20de%20ggz%202017.pdf
  Vektis (12 oktober 2018). Geestelijke gezondheidszorg. https://www.zorgprismapubliek.nl/producten/geestelijke-gezondheidszorg/geestelijke-gezondheidszorg/
Bureau Bêta Home page